سابقه و هدف: آنتی اکسیدانها می توانند باعث کاهش بروز اثرات مخرب رادیکال­های آزاد در طولانی مدت گردند. با توجه به اهمیت تشدید استرس اکسیداتیو در بروز آسیب های بافتی توسط نانوذرات و خاصیت عصاره های گیاهی بر کاهش این شاخص، این مطالعه به منظور اثرات نانوذرات اکسید مس و عصاره هیدروالکلی زرشک، خاکشی و سیلی مارین بر روی آنزیم های کاتالاز، مالون دی آلدئید و گلوتاتیون پراکسیداز در موش های نر دیابت انجام شد.

مواد و روش­ها: در این مطالعه تجربی از 50 سر موش صحرایی نژاد ویستار (gr350- 250) در 10 گروه 5 تایی: کنترل سالم، سالم دریافت کننده نانوذره، سالم دریافت کننده عصاره زرشک، سیلی مارین و خاکشی (به طور جداگانه)، کنترل دیابتی، دیابتی دریافت کننده نانوذرات مس، گروه های دیابتی دریافت کننده عصاره زرشک، سیلی مارین و خاکشی (به طور جداگانه) استفاده شد. به منظور تشکیل گروه های دیابتی، نیمی از موش­ها با داروی آلوکسان با دوزmg/kg  120 دیابتی شدند. به گروههای مختلف کنترل سالم و دیابتی عصاره های گیاهان دارویی سیلی مارین، زرشک و خاکشی و همچنین نانوذرات اکسید مس به مدت 30 روز به طور جداگانه و روزانه 0/5 سی سی به صورت داخل صفاقی (IP) تزریق شد. سپس موشها با کتامین بیهوش شدند و بافت کبد آنها خارج شد و آنزیم های کاتالاز، گلوتاتیون پراکسیداز و مالون دی آلدئید بافتی اندازه گیری و مورد مقایسه قرار گرفت.

یافته­ ها: در گروه های دیابتی که با نانوذرات مس تیمار شده بودند، افزایش معنی دار در غلظت مالون دی آلدئید از (0/447±4/7 به 0/405±5/05) مشاهده شد و کاهش معنی دار در میزان فعالیت آنزیم­های کاتالاز از (1/48±36/8 به 1/4832±36/2) و همچنین گلوتاتیون پراکسیداز از (3/9115±75/4 به 4/336±72/4) مشاهده شد. عصاره سیلی مارین در کاهش اثرات نانوذرات نسبت به زرشک و خاکشی در تمام گروه ها موثرتر عمل نمود.

نتیجه گیری: نتایج مطالعه نشان داد که برای کاهش اثرات استرس اکسیداتیو نانوذرات اکسید مس، از عصاره این گیاهان دارویی می توان استفاده کرد.