سابقه و هدف: آسیب های وارده به اعصاب محیطی یکسری تغییرات مورفولوژیکی و بیوشیمیایی را در نورونها تحریک می کند که نه تنها در محل آسیب دیده تمرکز یافته بلکه در جسم سلولی نورونها در طناب نخاعی و یا عقده عصبی هم اتفاق می افتد. هدف از این مطالعه بررسی اثرات محافظتی عصاره آبی گیاه آکیلیا میلیفولیوم روی دانسیته نورونی شاخ شکمی نخاع پس از کمپرسیون عصب سیاتیک می باشد.

مواد و روشها: این مطالعه تجربی روی 30 راس موش صحرایی نر نژاد ویستار که به طور تصادفی به 5 گروه: گروه I کنترل، گروهII  کمپرسیون، گروه III کمپرسیون+تزریق عصاره آبی گیاه با دوز mg/kg 25، گروه IV کمپرسیون+تزریق عصاره آبی گیاه با دوز mg/kg، 50 گروه V کمپرسیون+تزریق عصاره آبی گیاه با دوز mg/kg 75 تقسیم شدند، انجام گرفت. موشها بیهوش شده و پوست ناحیه ران سمت راست را برش داده، آنگاه عضلات را کنار زده تا عصب سیاتیک نمایان شود. با استفاده از پنس، خون بند عصب سیاتیک تحت کمپرسیون شدید قرار گرفت، پس از آن عضلات و پوست بخیه گردید. تجویز عصاره آبی گیاه با دوزهای مربوط به هر گروه بصورت داخل صفاقی و بمدت سه هفته و هر هفته یک تزریق صورت گرفت. پس از گذشت 28 روز از عمل جراحی، موشها فیکس شده و بخش کمری طناب نخاعی (L4،L5) آنها خارج شد. از نمونه نخاع مقاطع بافتی تهیه شد و با رنگ آمیزی تولوئیدین آبی و عکسبرداری تراکم نورونهای حرکتی آلفای شاخ قدامی نخاع مورد بررسی قرار گرفت.

یافته‌ها: تراکم نورونی در گروه کمپرسیون نسبت به گروه کنترل کاهش معنی داری را نشان داد (59±943 در مقابل 1/51±1620، p<0/001). تراکم نورونی در گروههای تیمار نسبت به گروه کمپرسیون افزایش معنی داری را نشان داد. دوز mg/kg 75 بیشترین محافظت نورونی را نسبت به گروه کمپرسیون نشان داد 139/7  (1421± در مقابل 59±943، p<0/001).

نتیجه گیری: عصاره آبی گیاه Achillea millifolium به خوبی نورونهای حرکتی شاخ قدامی نخاع را در برابر آسیب های روتروگراد به هنگام کمپرسیون عصب سیاتیک محافظت می کند.