سابقه و هدف: شیوع سکته مغزی در زنان قبل از یائسگی کمتر از مردان است که استروژن به عنوان یک عامل محافظ نورونی قوی در ایسکمی مغزی در سال های پیش از یائسگی شناخته شده است. فیتواستروژن ها خطرات کمتری نسبت به استروژن های شیمیایی دارند. از آنجائیکه گیاه پنج انگشت (vitex agnus custes) دارای خاصیت فیتواستروژنی می باشد در این مطالعه اثر عصاره هیدروالکلی این گیاه بر پیامد سکته مغزی در مدل انسداد دائم شریان مغزی میانی در موش های سوری اوارکتومی شده مورد بررسی قرار گرفت.

مواد و روشها: در این مطالعه تجربی، 32 سر موش سوری ماده در محدوده وزنی 25 تا 35 گرم به طور تصادفی به 4 گروه (8 تایی) شم، کنترل (اوارکتومی، یک ماه گاواژ سالین بادوز  ml/kg1 و سپس القاء سکته)، عصاره گیاه (اوارکتومی، گاواژ عصاره گیاه پنج انگشت با دوز  mg/kg80 (در یک میلی لیتر سالین) به مدت یک ماه هر روز) و گروه استروژن (اوارکتومی، گاواژ استرادیول والرات µg/kg40 (در یک میلی لیتر سالین) به مدت یک ماه هر روز) تقسیم شدند. حیوانات اوارکتومی شده و بعد از گذشت یک ماه سکته مغزی به وسیله سوزاندن شریان مغزی میانی القاء شد. حجم انفارکتوس و اختلالات نورولوژیک یک هفته بعد از القاء سکته مغزی اندازه گیری شد.

یافته‌ها: حجم سکته در گروه کنترل، استروژن و عصاره گیاه پنج انگشت در یک هفته پس از ایجاد سکته مغزی به ترتیب 33/2±98/11، 01/1±41/3و 10/1±5 درصد بود. هر دو عصاره گیاه پنج انگشت و استروژن، حجم سکته مغزی را نسبت به گروه کنترل کاهش دادند (05/0p<). همچنین عصاره گیاه و استروژن اختلالات نورولوژیک را نسبت به گروه کنترل کاهش دادند (001/0p<). اختلالات حسی حرکتی در گروه های کنترل، استروژن و عصاره گیاه پنج انگشت در یک هفته بعد از سکته مغزی به ترتیب برابر با 7± 50، 2±15 و 09/4±21 بود و یک اختلاف معنی داری را بین گروه کنترل و دیگر گروه ها نشان داد (001/0p<).

نتیجه گیری: نتایج مطالعه نشان داد که عصاره گیاه پنج انگشت مشابه با استروژن اثرات محافظت نورونی را به دنبال انسداد دائم شریان مغزی میانی در موش های سوری اوارکتومی شده دارد.