سابقه و هدف: دفع غیراصولی پسماند و لجن‌های فاضلاب از عوامل اصلی تهدید کننده بهداشت عمومی محسوب می‌شوند. امروزه بهره‌گیری از روش‌های آسان، ارزان و مبتنی بر تصفیه‌های طبیعی نظیر کمپوست از اولویت‌های اصلی تصفیه این مواد می‌باشند. هدف از این مطالعه بررسی کارایی راکتور کمپوست و ورمی کمپوست در تثبیت پسماند آلی و لجن فاضلاب شهری می باشد.
مواد و روش ­ها: در این مطالعه تجربی نمونه‌های پسماند آلی از پسماند خانگی و نمونه‌های لجن از تصفیه‌خانه فاضلاب شهری تهیه شد. راکتورهای R₁ و R₂ (جهت کمپوست و ورمی کمپوست، پسماند) و راکتورهای R₃ و R₄ (جهت کمپوست و ورمی کمپوست، مخلوط پسماند و لجن فاضلاب) انتخاب شدند. تثبیت پسماند و لجن با پارامترهای: (C/N) ، (VS)، (TOC) و (TC)، (FC) و (TP) و (TN) مورد بررسی قرار گرفت.
یافته ­ها: میزان VS در R₁ از 89/09به  78/58،  R₂از89/09  به  64/06،  R₃از  85/29 به 62/75 ، R₄ از 85/29 به 61/22 کاهش یافت. مقادیر C/N در R₁،R₂،R₃ و R₄، در طول فرآیند به ترتیب به 28/08، 22/48، 21/31و 18/6 رسید. مقادیر کلیفرم مدفوعی در :R₂100،:R3  93 وR₄  : 99 درصد کاهش داشت. کیفیت ورمی کمپوست در راکتورهای R₂ وR₄  از سایر راکتورها بهتر بود اما راکتور R₄ یک هفته زودتر به این شرایط رسید.
نتیجه­ گیری: بر اساس نتایج مطالعه، راکتور ورمی کمپوست حاوی پسماند آلی و لجن فاضلاب به خوبی مرحله تند از فرایند کمپوست را پوشش می­دهد. برای دستیابی به شرایط بهینه کمپوست مطابق با استانداردهای معتبر بایستی مرحله رسیدگی کمپوست نیز در برنامه کاری قرار داده شود.